Contar en chickasaw
Visión de conjunto del idioma
La lengua chickasaw (chikashshanompa’) es una lengua nativa americana perteneciente a la familia de lenguas muskogueanas. Hablada por la tribu Chickasaw, que actualmente reside en el sureste de Oklahoma, centrada en la ciudad de Ada, la lengua cuenta con sólo 50 hablantes. Desgraciadamente, el número de hablantes es bastante bajo, y todos tienen más de 50 años, además de ser bilingües en inglés. Debido a esta crítica situación, la lengua chickasaw se considera moribunda, a pesar de los continuos esfuerzos por revitalizarla.
Por falta de datos, podemos contar por el momento solamente hasta 9 999 en el idioma chickasaw. Por favor contácteme si usted puede ayudarme con esta limitación.
Lista de números en chickasaw
- 1 – chaffa
- 2 – toklo
- 3 – tochchí’na
- 4 – oshta
- 5 – talhlhá’pi
- 6 – hanná’li
- 7 – ontoklo
- 8 – ontochchí’na
- 9 – chakká’li
- 10 – pokkó’li
- 11 – awa chaffa
- 12 – awa toklo
- 13 – awa tochchí’na
- 14 – awa oshta
- 15 – awa talhlhá’pi
- 16 – awa hanná’li
- 17 – awa ontoklo
- 18 – awa ontochchí’na
- 19 – awa chakká’li
- 20 – pokkó’li toklo
- 30 – pokkó’li tochchí’na
- 40 – pokkó’li oshta
- 50 – pokkó’li talhlhá’pi
- 60 – pokkó’li hanná’li
- 70 – pokkó’li ontoklo
- 80 – pokkó’li ontochchí’na
- 90 – pokkó’li chakká’li
- 100 – talhipa’ chaffa
- 1 000 – talhipa’ sipokni’ chaffa
Reglas de numeración del idioma chickasaw
Ahora que ha tenido una visión general de los números más comunes, pasemos a las reglas para escribir decenas, números compuestos, y por qué no cientos, miles y más allá (si es posible).
- Las cifras de uno a nueve tienen nombres específicos: chaffa [1], toklo [2], tochchí’na [3], oshta [4], talhlhá’pi [5], hanná’li [6], ontoklo [7], ontochchí’na [8] y chakká’li [9].
- Las decenas se forman empezando por la palabra para diez (pokkó’li), seguida de su multiplicador separado por un espacio, excepto para diez mismo: pokkó’li [10], pokkó’li toklo [20], pokkó’li tochchí’na [30], pokkó’li oshta [40], pokkó’li talhlhá’pi [50], pokkó’li hanná’li [60], pokkó’li ontoklo [70], pokkó’li ontochchí’na [80] y pokkó’li chakká’li [90].
- Los números compuestos se forman empezando por la decena, después la conjunción awa, y la unidad separada por un espacio, excepto para los números del once al diecinueve, en los que se suprime la palabra para diez cuando no forman parte de un número mayor (ejemplo: (pokkó’li) awa chaffa [11], pokkó’li tochchí’na awa tochchí’na [33], pokkó’li hanná’li awa ontoklo [67]).
- Las centenas se forman poniendo el multiplicador después la palabra para cien (talhipa’): talhipa’ chaffa [100], talhipa’ toklo [200], talhipa’ tochchí’na [300], talhipa’ oshta [400], talhipa’ talhlhá’pi [500], talhipa’ hanná’li [600], talhipa’ ontoklo [700], talhipa’ ontochchí’na [800] y talhipa’ chakká’li [900].
- Los miles se forman poniendo el multiplicador después la expresión para mil (talhipa’ sipokni’): talhipa’ sipokni’ chaffa [1 000], talhipa’ sipokni’ toklo [2 000], talhipa’ sipokni’ tochchí’na [3 000], talhipa’ sipokni’ oshta [4 000], talhipa’ sipokni’ talhlhá’pi [5 000], talhipa’ sipokni’ hanná’li [6 000], talhipa’ sipokni’ ontoklo [7 000], talhipa’ sipokni’ ontochchí’na [8 000] y talhipa sipokni’ chakká’li [9 000].
Escribir un número en palabras en chickasaw
Pasemos a la aplicación práctica de las reglas de numeración en chickasaw. ¿Puede adivinar cómo se escribe un número? Ingrese un número y trate de formularlo en su cabeza, o tal vez escribiéndolo en un papel, antes de ver la respuesta.
Libros
A Concise Chickasaw Dictionary
por Jesse Humes & Vinnie May (James) Humes, ediciones Chickasaw Press (2015)
[ Amazon.com]
C is for Chickasaw
por Wiley Barnes, ediciones White Dog Press (2014)
[ Amazon.com]
Chikasha: The Chickasaw Collection at the National Museum of the American Indian
por Joshua D. Hinson, ediciones Chickasaw Press (2014)
[ Amazon.com]
Chickasaw
por David Fitzgerald, ediciones Graphic Arts Center Publishing Company (2006)
[ Amazon.com]
Chickasaw: An Analytical Dictionary
por Pamela Munro & Catherine Willmond, ediciones University of Oklahoma Press (1994)
[ Amazon.com]
Fuente
Lenguas muskogeanas
Chickasaw, koasati.
Otros idiomas soportados
Otros idiomas actualmente soportados son demasiado numerosos para estar listados aquí. Por favor, seleccione un idioma en la lista completa de idiomas soportados.